Το κολλώδες ερυθρό υγρό που κυκλοφορεί στις φλέβες και στις αρτηρίες μεταφέροντας πολυάριθμες ζωτικές ουσίες στους ιστούς, παίζει επίσης σπουδαίο ρόλο στην άμυνα του οργανισμού εναντίον των λοιμώξεων. Το αίμα διαθέτει άριστους μηχανισμούς ανάσχεσης της απώλειας του από το σώμα, αποφράσει τα ρήγματα των αγγείων, προστατεύει τα σημεία της κάκωση με θρόμβους και υποβοηθεί στην αποκατάσταση των βλαβών (βλ. Αίματος, πήξη του, Αιμόσταση, Τραύματα). Ο μέσος ενήλικος έχει περίπου 5 λίτρα αίματος, τα οποία σε κατάσταση ηρεμίας διακινούνται κάθε λεπτό από την καρδιά μέσο αρτηριών προς τους πνεύμονες και όλους τους άλλους ιστούς, για να επιστρέψουν στην καρδιά με τις φλέβες, διατρέχοντας έτσι ένα κλειστό κύκλωμα (βλ. Κυκλοφορικό σύστημα). Στη διάρκεια της σωματικής προσπάθειας, η καρδιακή αντλία μπορεί να διακινεί το αίμα με ταχύτητα 20 ή περισσοτέρων λίτρων το λεπτό. Ο μισός σχεδόν όγκος του αίματος αποτελείται από τα ερυθροκύτταρα (ερυθρά αιμοσφαίρια), τα λευκοκύτταρα (λευκά αιμοσφαίρια) και τα αιμοπετάλια (θρομβοκύτταρα) (βλ. Αίματος, κύτταρα του). Η υπόλοιπη ποσότητα είναι υγρό που ονομάζεται πλάσμα και περιέχει σε διάλυμα πρωτεiνες, σάκχαρα, λίπη και ανόργανα στοιχεία.
ΠΛΑΣΜΑ Το πλάσμα του αίματος υγρό αχυρόχρωμο που αποτελείται κυρίως (κατά 95%) από νερό με περιεκτικότητα σε αλάτι (χλωριούχο νάτριο) πολύ παραπλήσια με εκείνη του θαλασσινού νερού. Οι συγκεντρώσεις των πολλών άλλων συστατικών, που βρίσκονται διαλυμένα στο πλάσμα, διακυμαίνονται. Οι μετρήσει αυτών των συστατικών χρησιμεύουν στη διάγνωση νοσηρών καταστάσεων (βλ. Αίματος, εξετάσεις του), Ηπατικής λειτουργίας, εξετάσεις της). Τα σπουδαία συστατικά του πλάσματος περιλαμβάνονται ως εξής:
ΘΡΕΠΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ Οι ουσίες αυτές μεταφέρονται στους ιστούς μετά την απορρόφησή τους από τον εντερικό σωλήνα ή την απελευθέρωσή τους από διάφορα όργανα εναποθήκευσης τους, π.χ. από το ήπαρ. Οι θρεπτικές ουσίες περιλαμβάνουν σάκχαρα (κυρίως γλυκόζη), λίπη, αμινοξέα απαραίτητα για την σύνθεση πρωτεiνών από τα κύτταρα, διάφορες βιταμίνες και ανόργανα άλατα. Αμέσως μετά από γεύμα πλούσιο σε λίπη, το πλάσμα αποκτά γαλακτώδη όψη λόγω μεγάλης περιεκτικότητάς του σε λίπος.
ΑΧΡΗΣΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Το κύριο προiόν του μεταβολισμού των ιστών είναι η ουρία, που μεταφέρεται μ ε το πλάσμα στους νεφρούς. Παθολογικά μεγάλες συγκεντρώσεις ουρίας στο αίμα παρατηρούνται στη νεφρική ανεπάρκεια. Το άχρηστο προiόν της καταστροφής της αιμοσφαιρίνης είναι η κίτρινη χρωστική χολερυθρίνη, την οποία κανονικά απομακρύνουν από το πλάσμα τα ηπατικά κύτταρα που την αποβάλλουν στη χολή. Οι συγκεντρώσει χολερυθρίνης στο πλάσμα αυξάνουν παθολογικά σε παθήσεις του ήπατος ή στην αιμολυτική αναιμία, η οποία συνιστάται σε υπέρμετρη καταστροφή ερυθροκυττάρων. Στη χολερυθίνη οφείλεται η κίτρινη χροιά του δέρματος και των ματιών και το σκοτεινό χρωμάτων ούρων των ασθενών με ίκτερο.
ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ Περιλαμβάνουν ουσίες που συμμετέχουν στη διαδικασία της πήξης του αίματος, όπως το ινωδογόνο και άλλες που εμποδίζουν την πήξη (βλ. Αίματος, πήξη του). Διάφορες πρωτεiνες του πλάσματος, όπως οι ανοδοσφαιρίνες (βλ, και Αντισώματα) και το συμπλήρωμα (αντιμικροβιακές ουσίες) αποτελούν μέρος του συστήματος της ανοσίας. Μια άλλου τύπου πρωτεiνη του πλάσματος είναι η λευκωματίνη. Το μεγάλο μέγεθος του μορίου των πρωτεiνών εμποδίζει τη διαφυγή τους από το αίμα στους ιστούς, υποβοηθώντας έτσι τη «συγκράτηση» του νερου (με την ωσμωτική πίεση) μέσα στα αγγεία, και διατηρώντας σταθερό τον όγκο του αίματος.
ΟΡΜΟΝΕΣ Οι ορμόνες αποτελούν χημικους «αγγελιαφόρους» που μεταφέρονται με το αίμα από τους διάφορους ενδοκρινείς αδένες στα όργανα, στόχους (βλ. Ενδοκρινικό σύστημα).
|